Chỉ định

• Nhiễm khuẩn nặng đường hô hấp trên: Viêm amidan, viêm xoang, viêm tai giữa.
• Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới: Cơn bùng phát của viêm phế quản mạn tính, viêm phổi mắc phải tại cộng đồng.
• Nhiễm khuẩn nặng đường tiết niệu – sinh dục: Viêm bàng quang, viêm niệu đạo, viêm bể thận.
• Nhiễm khuẩn da và mô mềm: Mụn nhọt, côn trùng đốt, áp xe, nhiễm khuẩn vết thương, viêm mô tế bào.
• Nhiễm khuẩn xương và khớp: Viêm tủy xương.

Dược lực học

Amoxicillin là một penicillin bán tổng hợp (kháng sinh beta – lactam), ức chế một hoặc nhiều enzym (thường được gọi là các protein liên kết penicillin, PBP) trong chuỗi sinh tổng hợp peptidoglycan của vi khuẩn, đây là thành phần không thể thiếu trong cấu trúc vách tế bào vi khuẩn. Sự ức chế sinh tổng hợp peptidoglycan dẫn đến vách tế bào vi khuẩn bị suy yếu, thường kéo theo sự phá hủy và chết tế bào.

Amoxicillin dễ phân hủy bởi các beta – lactamase sinh ra bởi các vi khuẩn kháng thuốc và do đó phổ tác dụng amoxicillin dùng đơn độc không bao gồm các vi khuẩn sinh ra các enzym này.

Clavulanic acid là một beta – lactam có liên quan về mặt cấu trúc với các penicillin. Nó làm bất hoạt một số enzyme beta – lactamase do đó ngăn chặn sự bất hoạt amoxicillin. Một mình clavulanic acid không có tác dụng kháng khuẩn hữu ích trên lâm sàng.

Những vi khuẩn nhạy cảm thông thường:

• Vi khuẩn gram dương hiếu khí: Enterococcus faecalis, gardnerella vaginalis, staphylococcus aureus (nhạy cảm với methicillin), staphylococci không có men coagulase (nhạy cảm với methicillin), streptococcus agalactiae, streptococcus pneumoniae, streptococcus pyogenes và streptococci tan máu nhóm beta khác, nhóm streptococcus viridans.
• Vi khuẩn gram âm hiếu khí: Capnocytophaga spp, eikenella corrodens, haemophilus influenzae, moraxella catarrhalis, pasteurella multocida.
• Vi khuẩn kỵ khí: Bacteroides fragilis, fusobacterium nucleatum, prevotella spp.

Cơ chế kháng thuốc:

Hai cơ chế đề kháng chính với amoxicillin/ clavulanic acid là: Bất hoạt do vi khuẩn tiết beta – lactamases không bị ức chế bởi clavulanic acid, bao gồm các loại B, C và D. Thay đổi PBP, làm giảm ái lực của chất kháng khuẩn với mục tiêu. Tính thấm của vi khuẩn hoặc cơ chế bơm đẩy ra là nguyên nhân hoặc góp phần vào sự đề kháng của vi khuẩn, đặc biệt là ở vi khuẩn gram âm.

Một số chủng đã có vấn đề kháng thuốc:

• Vi khuẩn gram dương hiếu khí: Enterococcus faecium.

• Vi khuẩn gram âm hiếu khí: Escherichia coli, klebsiella oxytoca, klebsiella pneumoniae, proteus mirabilis, proteus vulgaris.

Các vi khuẩn đã kháng thuốc:

• Vi khuẩn gram âm hiếu khí: Acinetobacter sp., citrobacter freundii, enterobacter sp., legionella pneumophila, morganella morganii, providencia spp.. pseudomonas sp„ serratia sp., stenotrophomonas maltophilia.

• Các vi khuẩn khác: Chlamydophila pneumoniae, chlamydophila psittaci, coxiella burnetii, mycoplasma pneumoniae.

Dược động học

Hấp thu

Amoxicillin và clavulanic acid, được tách ra hoàn toàn trong dung dịch nước ở pH sinh lý. Cả hai thành phần đều hấp thu dễ dàng qua đường uống. Sự hấp thu amoxicillin và acid clavulanic tối ưu khi uống vào đầu bữa ăn. Sau khi uống, sinh khả dụng của amoxicillin và acid clavulanic là khoảng 70%. Biểu đồ hấp thu nồng độ của hai thành phần như nhau trong huyết tương và thời điểm đạt nồng độ thuốc tối đa (Tmax) trong mỗi trường hợp là khoảng một giờ.

Phân bố

Khoảng 22 – 30% acid clavulanic và 17 – 20% amoxicillin liên kết với protein huyết tương. Thể tích phân phối của amoxicillin là khoảng 0.3 – 0,4 l/kg và của acid clavulanic là khoảng 0,2 l/kg.

Sau khi uống, cả amoxicillin và acid clavulanic đều phân bố vào phổi, dịch màng phổi và dịch màng bụng, đi qua nhau thai. Một lượng thuốc nhỏ được tìm thấy trong đờm, nước bọt cũng như trong sữa mẹ. Khi màng não không bị viêm, nồng độ thuốc trong dịch não tuỷ rất thấp, tuy nhiên lượng thuốc lớn hơn đạt được khi màng não bị viêm.

Chuyển hoá

Amoxicillin được bài tiết một phần trong nước tiểu thành acid penicilloic không hoạt tính tương đương với 10 – 25% liều ban đầu. Acid clavulanic được chuyển hóa trong cơ thể và thải trừ qua phân và nước tiểu và dưới dạng carbon dioxid trong khí thải ra.

Thải trừ

Amoxicillin được thải trừ chủ yếu qua thận, trong khi đó acid clavulanic được bài tiết qua cả hai cơ chế thận – và không thận. Amoxicillin/acid clavulanic có thời gian bán hủy trung bình khoảng một giờ và độ thanh thải creatinin trung bình khoảng 25 l/giờ ở người có chức năng thận bình thường. Khoảng 60 – 70% amoxicillin – và khoảng 40 – 65% acid clavulanic được thải qua nước tiểu dưới dạng không đổi trong vòng 6 giờ sau khi uống liều đơn amoxicilin và kali clavulanat.

Probenecid kéo dài thời gian đào thải của amoxicillin nhưng không ảnh hưởng đến sự đào thải của acid clavulanic.

Khi sử dụng Augxicine thường gặp các tác dụng không mong muốn (ADR).

Thường gặp (ADR > 1/100)

• Tiêu hoá: Tiêu chảy, buồn nôn, nôn.
• Da: Ngoại ban, ngứa.

Ít gặp (1/1000 < ADR < 1/100)

• Máu: Tăng bạch cầu ưa acid.
• Gan: Viêm gan và vàng da ứ mật, tăng transaminase. Có thể nặng và kéo dài trong vài tháng.
• Khác: Viêm âm đạo do candida, nhức đầu, sốt, mệt mỏi.

Hiếm gặp (ADR < 1/1000)

• Toàn thân: Phản ứng phản vệ, phù Quincke.
• Máu: Giảm nhẹ tiểu cầu, giảm bạch cầu, thiếu máu tan máu.
• Tiêu hoá: Viêm đại tràng có màng giả.
• Da: Hội chứng stevens – johnson, ban đỏ đa dạng, viêm da bong, hoại tử biểu bì do ngộ độc.
• Thận: Viêm thận kẽ.